Aranżacja ścieżki w ogrodzie krok po kroku
Ścieżki w ogrodzie mogą pełnić funkcje praktyczne, jak i estetyczne. Z jednej strony łatwo się nimi przemieszczać, ale równocześnie doskonale porządkują przestrzeń ogrodową czasami wręcz zmieniając jej proporcje oraz zwyczajnie pełnią funkcję dekoracyjną.
Wykonanie ogrodowych ścieżek
Wykonywanie nawierzchni ścieżek w ogrodzie dostosowuje się do określonego rodzaju wykorzystanych materiałów. Ogólne zasady są niezmienne bez względu na materiał. Teren musi zostać dobrze przygotowany, a pierwszym krokiem jest zastanowienie się nad rodzajem i formą ścieżki w ogrodzie. W razie jakichkolwiek wątpliwości, warto zwrócić się o pomoc do projektanta krajobrazu, który wykona projekt ogrodu.
Krok 1 – zaplanowanie ścieżek w ogrodzie
Chcąc wytyczyć ścieżki należy wziąć pod uwagę, że układ traktów w ogrodzie musi uwzględniać nie tylko potrzeby domowników, ale również lokalne uwarunkowania. Zbyt mała ilość ograniczy ich funkcjonalność, jednak trzeba pamiętać, że im więcej ścieżek w ogrodzie, tym mniej trawiastego podłoża.
Wielkość
Bardzo ważne jest, aby wielkość ścieżek została dopasowana do powierzchni ogrodu. Jeżeli ogród ma mniej niż 10 arów, to zarówno ilość, jak i szerokość traktów nie może być za duża. Pomagają uniwersalne wyliczenia – w przypadku poruszania się po ścieżkach dwóch osób potrzeba szerokości 120-150 cm, ale przy jednej osobie szerokość ścieżek w ogrodzie może być dwa razy mniejsza.
Obsadzenia
Kolejna kwestia, na którą należy zwrócić uwagę przy planowaniu ścieżek w ogrodzie, to wybór roślin sadzonych dookoła nich. Krzewy ozdobne o bardzo silnym wzroście, które mają tendencję do pokroju rozłożystego niezbyt się nadają, ponieważ szybko zaczną zakrywać drogę i utrudniać przejście. Trzeba jednak podkreślić, że w ogrodach naturalistycznych doskonale wyglądają ścieżki wtopione w krajobraz – warto wtedy zdecydować się na rośliny, którym nie szkodzi deptanie, jak:
• tojeść rozesłana,
• rogownica kutnerowata,
• karmnik ościsty.
Nie zaleca się roślin z kolcami, o które łatwo się zahaczyć. Z kolei bliskość drzew może skutkować naruszeniem nawierzchni z powodu systemu korzeniowego.
Kształt
W regularnych i symetrycznych ogrodach, w tym także w ogrodach minimalistycznych, ładnie prezentują się ścieżki proste. Wodze fantazji można zaś puścić w ogrodach naturalistycznych czy rustykalnych. Trzeba unikać ostrych zmian kierunków, ale łagodne łuki i zmienna szerokość będzie naprawdę dobrze wyglądać. Co ważne, odpowiednim kształtem można trochę oszukać wzrok. Jeżeli działka jest zbyt długa, to wyłożenie dróżki poprzecznymi i wąskimi elementami optycznie ją skróci. Z kolei desenie koliste i łukowate skracają optycznie przestrzeń i wprowadzają lekko melancholijną atmosferę. Optyczne powiększenie można również w prosty sposób uzyskać poprzez zastosowanie do wyłożenia traktu materiałów o zaokrąglonych krawędziach odbijających światło. W dużych ogrodach warto wykorzystać na ścieżkach większe wzory, które optycznie przybliżą granice i dzięki temu przestrzeń stanie się mniejsza. W niewielkim ogrodzie lepiej będzie wyglądać ścieżka ogrodowa w delikatnych różnych kolorach, a już szczególnie na jego obrzeżu. Na działkach mających wygląd długich i wąskich prostokątów warto poprowadzić ścieżkę w ogrodzie po skosie, co pozwoli odciąć z pola widzenia tylną granicę.
Krok 2 – wytyczenie ścieżek i zdjęcie humusu
Nie wolno wykonywać ścieżek bezpośrednio na ziemi. Nawierzchnię należy odpowiednio przygotować i dopiero później układać wybrany materiał. Podłoże powinno zostać dobrze utwardzone i mieć przepuszczalność gwarantującą, że po deszczu nie będą się tworzyły kałuże. Przebieg ścieżki wytycza się łatwo za pomocą sznurka rozpiętego na palikach, a następnie zdejmuje się wierzchnią warstwę ziemi, czyli tak zwany humus. W przypadku wykopu krótkiej ścieżki wystarczy łopata, ale przy dużych ogrodach może zajść konieczność wypożyczenia minikoparki. Wykop pod ścieżkę w ogrodzie powinien mieć co najmniej 30-35 cm głębokości, ale w regionach górskich zaleca się wykop nawet na 60-90 cm. Bardzo ważne, aby gleba miała odpowiednią nośność i nie opadła, dlatego konieczne będzie jej staranne ubicie. Najłatwiej i najszybciej wykonać to za pomocą zagęszczarki. Dobrze zagęszczona gleba będzie stabilna. W przypadku niektórych materiałów, np. kostki brukowej, warto ułożyć obrzeża ograniczające ścieżkę w ogrodzie z obu stron. Obrzeża zaleca się osadzać na fundamencie betonowym o grubości 10-20 cm, który opiera się na podsypce z tłucznia. Poszczególne elementy dobija się młotkiem gumowym, aby ich koniec był równy z rozpiętym sznurkiem.
Beton wylewa się i formuje, aby obrzeże zostało w nim osadzone mniej więcej do 1/3 swojej wysokości.
Krok 3 – wykonanie podsypki
Podsypka stanowi warstwę nośną, dzięki której może swobodnie przesiąkać woda opadowa, ale bez naruszenia stabilności podłoża. Na podsypkę nadaje się żwir, tłuczeń lub jakieś grube kruszywo o uziarnieniu do 32 mm, a ponadto konieczna jest warstwa piasku. Na dnie przygotowanego wykopu nanosi się warstwę 10-30 cm żwiru lub tłucznia, którą dokładnie rozprowadza się grabiami i zagęszcza zagęszczarką płytową. Bardzo ważne, aby zadbać o niewielki spadek na oba boki, co umożliwi odpływ wody. Spadek powinien wynosić 2-3%. Na warstwę tłucznia wykłada się warstwą piasku – warstwa ta powinna mieć około 5 cm. Aby grubość tej warstwy była odpowiednia, warto zastosować metalowe prowadnice do ściągania podsypki. Ważne, żeby pamiętać o powtórnym zagęszczaniu powierzchni bruku, co zmniejszy grubość o około 1 cm. Na przygotowaną podsypkę nie należy też wchodzić.
Krok 4 – układanie nawierzchni
Kiedy warstwa podsypki jest gotowa, można układać wcześniej wybrane elementy nawierzchni. Drobnowymiarowe elementy na ścieżkę ogrodową należy układać bardzo ściśle, dobijać gumowym młotkiem, a szpary wypełnić dokładnie piaskiem. Na koniec ostatecznie stabilizujemy ścieżkę ogrodową za pomocą płukanego piasku, którym wypełnia się wszelkie szczeliny. Materiał ten kilka razy należy rozprowadzać na ścieżce i wmiatać w szczeliny oraz zmiatać z powierzchni. Pracę najczęściej trzeba powtarzać, ponieważ deszcz może wymywać piasek.
Materiał na ścieżki w ogrodzie
Możliwości jest tak naprawdę wiele, a dużo zależy od stylu urządzanego ogrodu. Ważna jest również kwestia trwałości. Warto sobie uświadomić, że zdecydowanie łatwiej utrzymać w czystości ścieżki o twardej nawierzchni, które zarazem charakteryzują się dużą wytrzymałością i trwałością. Z kolei dróżki ziemne, tłuczniowe czy żwirowe szybko zarastają chwastami i dość łatwo się niszczą. Wybór materiałów jest duży, ale przykładowo nawierzchnia kamienna niezbyt dobrze będzie się komponować z powierzchniami ceglanymi. Kamień doskonale zaś komponuje się z drewnem.
Trawa
Trawiaste alejki bardzo ładnie się prezentują i są wyjątkowo bezpiecznym rozwiązaniem w przypadku małych dzieci. Opcje są dwie – można trawę wysiać albo skorzystać z darni rolkowej. W obu przypadkach konieczne jest przygotowanie podłoża. Grunt należy dokładnie przekopać i usunąć chwasty, a następnie starannie wyrównać i solidnie ubić – najlepszy będzie do tego specjalny wał. Wtedy można wysiać trawę (kluczowe jest, aby wybrać odpowiedni gatunek odporny na deptanie) albo położyć darń z rolki i podlać. Ścieżkę trawiastą najlepiej oddzielić od rabat krawężnikiem z drewnianych bali.
Ścieżki ogrodowe z kory
To bardzo naturalny i ekologiczny sposób na ścieżki w ogrodzie, wprost idealny w przypadku ogrodów leśnych i z roślinami lubiącymi kwaśną glebę. Nie ma też problemów z wykonaniem takiej dróżki – wystarczy zrobić lekki wykop, na jego dno wysypać około 15 cm piasku, a następnie 10 cm warstwy kory. Warto dodać, że kora będzie się rozkładać i tym samym wzbogacać rosnące obok rośliny w cenne składniki odżywcze. Trzeba jednak pamiętać, aby co roku warstwę kory uzupełniać.
Ścieżki ogrodowe ze żwiru lub tłucznia
Żwir i tłuczeń to bardzo uniwersalne, naturalne materiały, który sprawdzą się zarówno na małych działkach, jak i w eleganckich ogrodach. Ścieżki żwirowe prezentują się naturalnie, są łatwe do zrobienia, ale też trudne w konserwacji. Kiedy zarosną chwastami i będą przerzedzone w wielu miejscach, to całkowicie tracą swój urok. Dlatego zaleca się solidne przygotowanie podłoża, a przede wszystkim dobre utwardzenie. Konieczne jest zastosowanie podbudowy z grubszego żwiru lub tłucznia. Taką warstwę o grubości około 15 cm należy wyrównać i dobrze ubić, a następnie przykryć geowłókniną. Na nią nanieść mieszankę piasku i żwiru (około 7 cm), oraz wysypać warstwę właściwą żwiru albo tłucznia, która powinna mieć 3-4 cm.
Otoczaki
Ścieżka ogrodowa z kamieni polnych nadaje się szczególnie do ogrodów w stylu wiejskim. Charakteryzuje się trwałością i w zasadzie nie wymaga regularnej pielęgnacji. Jedyny problem jest po deszczu, ponieważ otoczaki stają się dość śliskie. Otoczaki o nieregularnych kształtach są bardzo odporne na uszkodzenia mechaniczne i warunki atmosferyczne.
Drewno
Ścieżki wykonane z elementów drewnianych idealnie sprawdzą się nie tylko w ogrodach naturalistycznych i rustykalnych, ale także w nowoczesnych. Można wykorzystać plastry drewna czy ociosane klocki. Kluczowe jest, aby drewno solidnie zaimpregnować preparatem w pełni bezpiecznym dla środowiska – inaczej nawetnajładniejsza alejka szybko straci urok. Najbardziej trwała będzie dębina i akacja, znacznie gorzej radzi sobie drewno sosnowe i świerkowe. Ścieżki drewniane niekoniecznie są dobrym wyborem w miejscach zacienionych, ponieważ drewno będzie szybko chłonąć i zatrzymywać wilgoć. Alejki z drewna najbardziej się sprawdzają zatem w słonecznych miejscach i w przepuszczalnym gruncie. Drewnianych elementów nie należy układać na styk. Drewno zmienia swoją objętość pod wpływem wilgoci, więc mogłoby dojść do jego wypaczenia. Wolne przestrzenie pomiędzy drewnem wypełnia się drobnym piaskiem.
Kamień
Kamień to kolejny naturalny, a zarazem wyjątkowo szlachetny materiał. Kamień pasuje praktycznie do każdego otoczenia i można go łączyć z wieloma innymi materiałami. Często wykorzystuje się kostkę granitową w odcieniach szarości i rudości na podsypce piaskowej, która jest bardzo odporna na uszkodzenia mechaniczne. Ścieżka ogrodowa z kamienia to dobry wybór, ponieważ granit wykazuje świetną trwałość i wytrzymałość na zmienne warunki atmosferyczne. Niestraszna mu wilgoć ani mróz. Jest bardzo twardy i nie wymaga impregnacji. Podobne walory mają inne odmiany kamieni. Ciekawie prezentuje się ścieżka w ogrodzie z kamieni takich jak czarny bazalt, ciemnoszary sjenit bądź szaro-czerwono-brązowy porfir. Najczęściej na ścieżkę do ogrodu wykorzystywane są elementy kamienne w formie kostki brukowej, ale w ogrodzie wyjątkowo pięknie wyglądają nieregularne płyty kamienne. Kamienne płyty zazwyczaj wykonane są z piaskowca o porowatej strukturze. Warto jednak pamiętać, że piaskowiec nie jest tak trwały, jak inne rodzaje kamienia. Ten rodzaj kamienia na nawierzchnie ogrodu wymaga więc impregnacji – w innym przypadku ulegną destrukcji. Podłoże przygotowuje się, jak dla innych materiałów, a luki pomiędzy płytami wypełnia się drobnym żwirem, ziemią wymieszaną z trawą lub zaprawą cementową.
Klinkier
Klinkier to trwały i solidny materiał, który ma dużą wytrzymałość na nacisk. Cegły klinkierowe doskonale się sprawdzają nie tylko na podjeździe, ale i na alejki ogrodowe. Kiedy klinkier zostanie zaimpregnowany, wykonana z niego ścieżka w ogrodzie przetrwa w doskonałym stanie przez wiele lat – ścieżka nie zmieni swojego koloru, nie będzie się kruszyć, nie porośnie mchem, nie będzie się ścierać i nie wchłonie brudu. Klinkier pasuje szczególnie do ogrodów naturalistycznych, rustykalnych i romantycznych. Warto pamiętać, aby klinkier dobrze docisnąć do wcześniej przygotowanego podłoża, a szczeliny wypełnić piaskiem.
Beton
Beton jest chętnie stosowany ze względu na niską cenę, a także rozmaitość kształtów. Można też wybrać różnorodne wykończenia powierzchni oraz kolorystykę, a tym samym łatwo dopasować elementy betonowe do ogrodu utrzymanego zarówno w stylu tradycyjnym, jak i nowoczesnym. Do wyboru są płyty betonowe lub betonowa kostka brukowa. Niektóre gotowe płyty z betonu doskonale imitują materiały naturalne, a zwłaszcza kamień dekoracyjny. Ścieżka w ogrodzie z betonu wykazuje dobrą odporność na działanie wilgoci i zmiennych temperatur, ale warto jeszcze zwiększyć jej trwałość poprzez impregnację. Zaleca się również ostrożność podczas odśnieżania dróżek betonowych – skuwanie lodu ostrym narzędziem może uszkodzić zewnętrzną warstwę betonu. Ciekawym pomysłem będzie tania ścieżka w ogrodzie wykonana z betonowych desek imitujących drewno. To dobra alternatywa dla często toksycznych podkładów kolejowych, po które często sięgają właściciele ogrodów. Dostępne są również betonowe elementy przypominające plastry cięte w poprzek pnia. Budowa ścieżki z płyt betonowych pozwala na wyjątkowo efektowne kompozycje z trawnikiem albo ścieżką wysypaną jednocześnie kruszywem. Można również wykonać ścieżki z ażurowych płyt betonowych typu meba, którymi zwykle utwardza się parkingi. Obsianie ich trawą sprawia, że naprawdę dobrze prezentują się w każdym ogrodzie. Ponadto taka ścieżka w ogrodzie przepuszcza deszczówkę do gruntu, więc nie tworzą się kałuże, a można po niej przejść suchą stopą.
Tekst: MG Projekt Pracownia Architektoniczna, www.mgprojekt.com.pl
Zdjęcie otwierające: Vestone
